“Biến ý tưởng thành sản phẩm, biến nghiên cứu thành giá trị, biến kỳ vọng thành hiện thực”, đó là thông điệp mạnh mẽ của lãnh đạo Quỹ Phát triển Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Quốc gia (NAFOSTED) tại Hội thảo “Đổi mới hoạt động đánh giá nhiệm vụ KH&CN trong nghiên cứu ứng dụng (NCƯD) do Quỹ tài trợ” diễn ra ngày 22/8/2025, tại Đại học Bách khoa Hà Nội, đánh dấu bước đi mới khẳng định vai trò tiên phong của NAFOSTED trong việc đồng hành cùng các nhà khoa học đưa tri thức phục vụ phát triển đất nước. Toàn cảnh Hội thảo. Đổi mới cơ chế, thúc đẩy NCƯD gắn với thực tiễn, tạo đà phát triển bền vững Phát biểu khai mạc, ông Đào Ngọc Chiến, Giám đốc NAFOSTED gửi lời tri ân tới các thành viên Hội đồng khoa học (HĐKH) NCƯD nhiệm kỳ trước vì những đóng góp bền bỉ, tâm huyết trong việc xét duyệt, phản biện, nghiệm thu hàng trăm đề tài, xây dựng được những chuẩn mực học thuật cho hoạt động NCƯD tại Việt Nam. Đồng thời, đánh giá cao sự tham gia của HĐKH nhiệm kỳ 2024 – 2026 – nơi quy tụ các chuyên gia chuyên sâu, đa lĩnh vực và giàu kinh nghiệm thực tiễn, hứa hẹn sẽ mở rộng không gian tài trợ, nâng cao chất lượng NCƯD và gia tăng tác động đối với đời sống kinh tế – xã hội. Năm 2025 là năm đầu tiên triển khai hai văn kiện chiến lược: Nghị quyết 57-NQ/TW và Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (KH,CN&ĐMST). Đây là những nền tảng thể chế vững chắc, mở đường cho KH,CN&ĐMST phát huy vai trò trụ cột trong mô hình tăng trưởng mới của đất nước. Theo đó, một trong những đột phá lớn được Luật ghi nhận là việc cho phép các Quỹ KH&CN công lập như NAFOSTED tài trợ nhiệm vụ theo hình thức đặt hàng, tài trợ đồng tài chính (co-funding) và tài trợ theo cụm nhiệm vụ – những điều trước đây còn chưa có hành lang pháp lý rõ ràng. Ông Đào Ngọc Chiến nhấn mạnh, các nhà khoa học, thành viên Hội đồng và cơ quan tài trợ cần cùng thay đổi tư duy: Từ nghiên cứu hàn lâm sang nghiên cứu vì giá trị gia tăng; từ đầu vào sang đầu ra; từ tách biệt sang kết nối. “NAFOSTED sẽ đẩy mạnh đổi mới công cụ quản lý: Ứng dụng nền tảng số trong quản lý đề tài; thống kê – phân tích dữ liệu lịch sử để hỗ trợ xét chọn có căn cứ; Xây dựng bộ chỉ số đánh giá tác động và khả năng ứng dụng của các đề tài”. Theo đó, chương trình NCƯD năm 2025 sẽ triển khai theo bốn định hướng lớn gồm: Thứ nhất, phân định rõ loại hình nhiệm vụ. Quỹ sẽ duy trì hai hướng triển khai: Tài trợ theo đề xuất mở, dành cho các nhóm nghiên cứu đưa ra giải pháp cho những vấn đề phổ quát; tài trợ theo đặt hàng, tập trung vào các lĩnh vực ưu tiên của Chính phủ, địa phương và doanh nghiệp. Thứ hai, tăng cường đánh giá đa chiều. Ngoài yếu tố KH&CN, các nhiệm vụ sẽ được đánh giá trên cơ sở tính khả thi triển khai, mức độ sẵn sàng thương mại hóa và khả năng tạo tác động kinh tế – xã hội. Đặc biệt, các chuyên gia ứng dụng, chuyên gia doanh nghiệp và đại diện người sử dụng công nghệ sẽ tham gia sâu hơn vào quá trình phản biện. Thứ ba, thí điểm cụm nhiệm vụ và chuỗi nghiên cứu. Quỹ sẽ lựa chọn một số lĩnh vực có tính lan tỏa cao như nông nghiệp thông minh, năng lượng tái tạo, xử lý rác thải, y tế cộng đồng… để tài trợ nhiều đề tài liên hoàn, cùng hướng tới một kết quả cuối cùng có thể triển khai trong thực tiễn. Thứ tư, tăng cường hỗ trợ sau tài trợ. Cơ quan điều hành sẽ đóng vai trò “nhạc trưởng” kết nối các nhóm nghiên cứu với quỹ đổi mới sáng tạo địa phương, các chương trình ươm tạo công nghệ và doanh nghiệp có năng lực thương mại hóa sản phẩm. Ông bày tỏ kỳ vọng, các HĐKH sẽ không chỉ là nơi thẩm định, đánh giá, mà còn trở thành cánh tay định hướng chính sách, khuyến khích tinh thần khoa học phụng sự xã hội, lan tỏa giá trị ĐMST đến từng ngành, từng địa phương. Ông Đào Ngọc Chiến, Giám đốc NAFOSTED phát biểu khai mạc Hội thảo. Về các quy định mới trong quản lý và đánh giá đề tài, ông Nguyễn Phú Bình, Phó Giám đốc NAFOSTED cho biết, Thông tư số 15/2016/TT-BKHCN (được sửa đổi, bổ sung tại Thông tư 10/2024/TT-BKHCN đã tập trung vào việc đơn giản hóa thủ tục hành chính, tăng cường tính linh hoạt và chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu. Cụ thể, thời gian thực hiện đề tài là 36 tháng, việc đánh giá sẽ được thực hiện thông qua Hội đồng KH&CN cùng chuyên gia tư vấn độc lập, hồ sơ nộp hoàn toàn trực tuyến (loại bỏ việc bảo vệ trực tiếp); bổ sung các khoản chi như tham dự hội nghị quốc tế, ưu tiên cấp kinh phí theo cơ chế quỹ chấp nhận rủi ro và khoán chi nguyên vật liệu. Đặc biệt, thu nhập từ tiền lương, tiền công từ thực hiện nhiệm vụ KH&CN có sử dụng ngân sách nhà nước sẽ không chịu thuế thu nhập cá nhân, và việc quản lý, sở hữu kết quả nghiên cứu cũng được làm rõ hơn. Đáng chú ý, Quỹ sẽ đơn giản hóa và đẩy mạnh nộp hồ sơ trực tuyến qua hệ thống OMS; tổ chức chủ trì và chủ nhiệm
