Thứ trưởng Bộ Khoa học Công nghệ Phạm Công Tạc, giữa, trao đổi với các nhà khoa học tại cuộc họp sáng nay. Ảnh: Việt Anh

Giải thưởng Tạ Quang Bửu, nhằm vinh danh các nhà khoa học trong nghiên cứu cơ bản, năm nay xét tặng cho các công trình nghiên cứu cơ bản thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiên như toán học, khoa học máy tính và thông tin, vật lý, hóa học, các khoa học trái đất và môi trường liên quan, sinh học, cùng khoa học kỹ thuật và công nghệ, y dược và nông nghiệp, ông Đỗ Tiến Dũng, Giám đốc Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ quốc gia, Bộ Khoa học và Công nghệ (BKHCN), cho biết trong cuộc họp hôm qua.

Theo ông Dũng, đối tượng được tham gia xét Giải thưởng Tạ Quang Bửu gồm các nhà khoa học là tác giả của công trình nghiên cứu khoa học cơ bản xuất sắc thuộc các lĩnh vực trên. Giải thưởng năm nay bao gồm từ một đến ba giải dành cho tác giả của công trình khoa học và một giải dành cho nhà khoa học trẻ (dưới 35 tuổi) là tác giả của công trình khoa học.

Mỗi giải thưởng gồm Bằng chứng nhận Giải thưởng của Bộ trưởng BKHCN và tiền thưởng trị giá 200 triệu đồng (với giải thưởng dành cho tác giả của công trình khoa học) hoặc 50 triệu đồng (với giải thưởng dành cho nhà khoa học trẻ là tác giả của công trình khoa học).

Các nhà khoa học nộp hồ sơ đến Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ Quốc gia từ ngày 6/3 đến hết ngày 18/4 năm nay. Mẫu hồ sơ đăng ký được đăng tải trên trang thông tin điện tử của quỹ tại địa chỉ www.nafosted.gov.vn. Công tác xét duyệt Giải thưởng sẽ được tiến hành từ ngày 20/4 đến ngày 15/5 và Lễ trao Giải thưởng sẽ được tổ chức trong tháng 5.

Thứ trưởng BKHCN Phạm Công Tạc, Trưởng ban tổ chức giải thưởng Tạ Quang Bửu cho biết giải thưởng này dành cho lĩnh vực khoa học cơ bản nhằm hướng tới đẩy mạnh ứng dụng khoa học vào sản xuất và công nghiệp trong thời gian tới.

Phó giáo sư Trần Trọng Hòa, Viện Địa chất, cho rằng các nhà khoa học được trao giải cần được tạo điều kiện làm việc tốt hơn, để các giải thưởng không chỉ là phong trào. Các cơ quan nghiên cứu khoa học nếu được lôi cuốn theo hướng không chỉ nhắm tới giải thưởng thì sẽ tăng được chất lượng nghiên cứu.

Trao đổi với VnExpress, Giáo sư Ngô Việt Trung, chủ tịch hội đồng xét giải năm ngoái, cho biết để tạo điều kiện nghiên cứu tốt hơn cho các nhà khoa học giành giải thưởng, Việt Nam có thể có cơ chế linh hoạt về tài chính, xem xét tăng giá trị giải thưởng để cải thiện điều kiện làm việc của họ. Chẳng hạn như ở Đức, một giải thưởng có trị giá lên đến hai triệu Euro, số tiền đó không phải dành riêng cho bản thân nhà khoa học được giải, mà dành cho nghiên cứu của họ. Ông Trung cho rằng hiện nay Việt Nam còn có hạn chế về hạn định tài chính cho giải thưởng ở cấp liên bộ.

Ngoài ra, theo ông Trung, các nhà khoa học làm công tác nghiên cứu cơ bản nói chung đều mong muốn được mở rộng cơ hội giao lưu, trao đổi khoa học với đối tác bên ngoài. “Cái đó là thiết yếu trong quá trình phát triển khoa học, khoa học không làm cho riêng mình mà là thế giới rộng mở. Việc được hỗ trợ dự các hội nghị quốc tế là rất quan trọng”, ông Trung nói.

Giáo sư Trung cũng đề xuất Việt Nam cần có thêm các giải thưởng dành cho khoa học ứng dụng. Các nhà khoa học ở lĩnh vực này rất cần các thiết bị thí nghiệm có chất lượng cao, nhà nước cần có chính sách hỗ trợ những vấn đề cấp thiết với nghiên cứu khoa học, ví dụ mở những phòng thí nghiệm trọng điểm.

Giải thưởng Tạ Quang Bửu đầu tiên được tổ chức năm ngoái. Hai nhà khoa học được trao giải này là Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Nguyễn Hữu Việt Hưng, Khoa Toán, Trường Đại học tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội, thuộc lĩnh vực Toán học và Phó giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Bá Ân, Viện Vật lý, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, thuộc lĩnh vực Vật lý. Công trình của ông Hưng là “Các đồng cấu giữa các đại số Dickson- Mùi xem như các Moodun trên đại số Steenrod”, Công trình của PGS Ân là “Đồng viễn tạo trạng thái lượng tử thông qua các trạng thái W và kiểu W”.

Giải thưởng Tạ Quang Bửu là giải thưởng do BKHCN tổ chức hàng năm nhằm khích lệ và tôn vinh các nhà khoa học có những thành tựu nổi bật trong nghiên cứu cơ bản thuộc các lĩnh vực khoa học tự nhiên và kỹ thuật, góp phần thúc đẩy nghiên cứu khoa học cơ bản nói riêng và khoa học công nghệ Việt Nam nói chung tiếp cận trình độ quốc tế, tạo tiền đề cho khoa học và công nghệ của đất nước hội nhập và phát triển.

Việt Anh – Vnexpress