Ngày 28/11/2024, Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ Quốc gia (NAFOSTED) tổ chức Hội thảo khoa học về xét chọn đề tài nghiên cứu cơ bản do Quỹ tài trợ năm 2024. Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Thế Duy – Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹ, Phó Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội Phạm Bảo Sơn – thành viên Hội đồng quản lý Quỹ, Giám đốc Cơ quan điều hành Quỹ Phạm Đình Nguyên cùng đông đảo các nhà khoa học là thành viên các Hội đồng khoa học Nghiên cứu cơ bản ở cả hai lĩnh vực KHTN&KT, KHXH&NV của Quỹ, Lãnh đạo và các cán bộ Cơ quan điều hành Quỹ đã tham dự Hội thảo. Mở đầu Hội thảo, bà Trương Thị Thanh Huyền – đại diện cho đơn vị quản lý nhiệm vụ của Cơ quan điều hành (CQĐH) Quỹ đã có bài trình bày, giới thiệu về bức tranh chung trong tài trợ nghiên cứu cơ bản (NCCB) của Quỹ những năm qua, tình hình triển khai, tiếp nhận và chuẩn bị cho đánh giá xét chọn đề tài trong năm 2024. Năm nay, để phù hợp với tiến độ và lượng kinh phí Quỹ được cấp cũng như các quy định về định mức và giao kinh phí thực hiện nhiệm vụ KH&CN, việc triển khai xét chọn tài trợ NCCB trong hai lĩnh vực khoa học tự nhiên và kỹ thuật (KHTN&KT), khoa học xã hội và nhân văn (KHXH&NV) phải tổ chức đồng thời và muộn hơn so với những năm trước, lĩnh vực KHTN&KT chỉ tiếp nhận hồ sơ do nhóm nghiên cứu mạnh đề xuất. Đại diện CQĐH Quỹ đề nghị các Hội đồng khoa học (HĐKH) quan tâm xem xét, ưu tiên các đề tài do nhà khoa học trẻ xuất sắc làm chủ nhiệm, các đề tài kết hợp đào tạo nghiên cứu sinh. Phát biểu mở đầu phần trao đổi tại Hội thảo, Thứ trưởng Bùi Thế Duy – Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹcho biết Hội thảo là dịp để các nhà khoa học là thành viên các HĐKH NCCB của Quỹ cùng lãnh đạo Bộ KH&CN, đại diện cơ quan quản lý điều hành Quỹ trao đổi, góp ý về hoạt động triển khai tài trợ, hỗ trợ nghiên cứu KH&CN của Quỹ nói riêng, hoạt động nghiên cứu KH&CN của Việt Nam nói chung trong thời gian tới. Toàn cảnh Hội thảo Thứ trưởng ghi nhận, tài trợ NCCB do Quỹ triển khai thực hiện đã đạt được những kết quả quan trọng trong 15 năm vừa qua, có thể kể đến một số tác động quan trọng như: – Về xét chọn tài trợ: i) Đưa ra các tiêu chuẩn mới, phù hợp thông lệ quốc tế về yêu cầu kết quả đề tài, về lựa chọn thành viên các HĐKH đánh giá đề tài; ii) Xét chọn có so sánh, cạnh tranh bằng cách tạo điều kiện thuận lợi để đông đảo các nhà khoa học (nhất là các nhà khoa học trẻ) trên khắp cả nước tham gia. – Về kết quả tài trợ: i) Tạo ra xu thế công bố khoa học trên các tạp chí khoa học quốc tế uy tín, nâng cao các chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu của Việt Nam(GII) gắn với công bố khoa học quốc tế, tạo chuyển biến đột phá về chất lượng NCCB của Việt Nam; ii) Thúc đẩy hoạt động đào tạo đại học, sau đại học gắn liền với nghiên cứu KH&CN, nâng cao chất lượng đào tạo và xếp hạng đại học; iii) Thúc đẩy phát triển mạnh mẽ nguồn nhân lực nghiên cứu KH&CN trình độ cao trên khắp cả nước. – Tạo động lực, cảm hứng để các tổ chức, doanh nghiệp tư nhân hình thành và triển khai các Quỹ tài trợ nghiên cứu KH&CN ngoài ngân sách nhà nước (ví dụ như Quỹ VinIF). Thứ trưởng cũng nêu lên một số vấn đề hiện nay cần xem xét, thúc đẩy, xử lý để hội thảo thảo luận, ví dụ như chưa có sự gắn kết chặt chẽ giữa NCCB và nghiên cứu ứng dụng triển khai, NCCB tạo nền tảng hoặc tham gia vào các nhiệm vụ lớn, giải quyết các vấn đề quan trọng của đất nước còn ít; làm sao thúc đẩy phát triển hình thành nhiều tổ chức, nhóm nghiên cứu mạnh, có tiềm lực; làm sao vẫn đảm bảo triển khai các nhiệm vụ được tài trợ một cách nghiêm túc, quản lý chặt chẽ, hiệu quả, nhưng sẵn sàng chấp nhận độ trễ, thất bại, rủi ro là các yếu tố đặc thù trong hoạt động nghiên cứu KH&CN để hướng đến các kết quả đột phá, xuất sắc; làm thế nào để chuẩn bị, đào tạo, phát triển nguồn lực chuyên gia đánh giá chất lượng tham gia vào các đánh giá KH&CN của Quỹ. Trao đổi tại Hội thảo, nhiều nhà khoa học đồng ý với đánh giá của Thứ trưởng về thành công trong triển khai NCCB của Quỹ những năm qua, khẳng định đây vẫn là chương trình tài trợ nghiên cứu KH&CN chất lượng và hiệu quả của Việt Nam; đồng ý với những gợi mở định hướng tiếp theo mà Chủ tịch Quỹ nêu. Các nhà khoa học thảo luận tại Hội thảo Trao đổi về việc năm 2024 Quỹ chỉ tài trợ các nhóm nghiên cứu mạnh trong lĩnh vực KHTN&KT, một số nhà khoa học cho rằng phương án này trong bối cảnh kinh phí được cấp là phù hợp, tuy nhiên mong Quỹ những năm tiếp theo bên cạnh việc thúc đẩy phát triển các nhiệm vụ nghiên cứu lớn, xuất sắc, vẫn cần tiếp tục duy trì việc bồi dưỡng nguồn lực nghiên cứu, đặc biệt là các nhà nghiên cứu trẻ, xuất sắc, các tiến sĩ trẻ mới từ nước
